Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych

WINDYKACJA NALEŻNOŚCI – KIEDY WIERZYCIELOWI NALEŻĄ SIĘ USTAWOWE ODSETKI ZA OPÓŹNIENIE W TRANSAKCJACH HANDLOWYCH?

Od dnia 1 stycznia 2016 r. na mocy ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w Polskim porządku prawnym pojawiły się odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosi sumę stopy referencyjnej NBP oraz ośmiu (8) punktów procentowych. Zwrócić należy uwagę, że w myśl normy art. 4a ustawy, do transakcji handlowych w rozumieniu przedmiotowej ustawy nie stosuje się regulacji art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego odnoszącego się do ustawowych odsetek za opóźnienie.

Kiedy należy stosować ustawowe odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych? Punktem wyjścia jest dokonanie wykładni pojęcia transakcji handlowej. Przez pojęcie transakcji handlowej należy rozumieć umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2 ustawy, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

Stosownie do regulacji art. 2 ustawy, kształtuje ona wzajemne prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w transakcjach handlowych, którym następujący status:  \1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców; \2) podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców; \3) podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (w tej kategorii mieści się Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach); \4) osoby wykonujące wolny zawód; \5) oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych; \6) przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Z przytoczonej regulacją wynika, że ustawodawca nie wymaga, aby stroną transakcji handlowej były każdorazowo podmioty, którym przysługuje taki sam status na gruncie art. 2 ustawy (np.: przedsiębiorca – przedsiębiorca). Dla jej zastosowania konieczne jest natomiast, aby obu stronom danej transakcji handlowej przysługiwał status, z którym art. 2 ustawy wiąże konieczność stosowania jej regulacji. W przeciwnym razie, windykacja należności wierzyciela nie będzie mogła obejmować wyższych odsetek zastrzeżonych dla opóźnień w transakcjach handlowych.

Jak wynika z art. 3 ustawy, jej przepisów nie stosuje się do:

\1) długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe oraz ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne;

\2) umów, na podstawie których są wykonywane czynności bankowe w rozumieniu przepisów art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe;

\3) umów, których stronami są wyłącznie podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych.

Zaznaczyć należy, iż każdorazowa należy ustalić czy w danym przypadku nie znajdują zastosowania przepisy o ustawowych odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Dopiero w odniesieniu do danego stanu faktycznego, badając przede wszystkim, czy strony obie strony danej transakcji handlowej odpowiadają dyspozycjom wskazanym w art. 2 ustawy, a nadto czy nie występują wyłączenia, o których mowa w art. 3 ustawy można dokonać stosownej kwalifikacji.

Koniecznym jest zwrócenie uwagi na fakt stosowania w tym zakresie dwóch reżimów prawnych w odniesieniu do windykacja należności z transakcji handlowej mającej miejsce przed dniem 1 stycznia 2016 r. Zatem odsetki należne za okres do dnia 31 grudnia 2015 r. będą liczone zgodnie z art. 481 § 2 k.c., natomiast odsetki za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty będą obliczane na podstawie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.